[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Toczą głazy i wznoszą grobowiec wysoki,
A na Achajów szpiegi uważają wszędzie,
560
By nie wpadli, gdy w świętym zabawni obrzędzie.
Tak kiedy rycerzowi grobowiec wynieśli,
Do królewskiego domu gromadnie się ześli;
Zwietną ucztę ludowi dał Pryjam w swym dworze:
Ten był obchód pogrzebny po wielkim Hektorze.
241
POSAOWIE
l. Homer i kwestia Homerowa
Iliada i Odyseja dwa poematy epickie zostały stworzone przez poetę nazywanego Ho-
merem (gr. Homeros). Nawet starożytni nie wiedzieli nic o jego życiu: tradycja przedstawia
go jako ociemniałego śpiewaka, recytatora legend, który przejął i wykorzystał bogate dzie-
dzictwo poezji heroicznej. Według epigramatu Antypatra z Sydonu (II w. p.n.e.) siedem
miast spierało się o pochodzenie Homera: Smyrna, Chios, Kolofon, Itaka, Pylos, Argos i
Ateny. Najbardziej prawdopodobne jest, że pochodził z Chios (Jonia) lub ze Smyrny (Azja
Mniejsza), gdyż podstawą języka obydwu eposów jest dialekt joński.
Również czas powstania Iliady i Odysei jest trudny do ustalenia rozbieżność opinii hi-
storyków sięga tutaj aż czterech stuleci: od X do VII w. p.n.e. Najnowsze badania wyzna-
czają czas napisania Iliady na połowę IX wieku. Odyseja jest o kilkadziesiąt lat młodsza. Oba
poematy zostały, według świadectwa starożytnych, zredagowane w dzisiejszej formie w Ate-
nach przez Pizystarata, pod koniec VI w. p.n.e. Do tego czasu były przekazywane w formie
ustnej, podobnie jak robił to sam Homer, który najprawdopodobniej recytował swoje dzieła
przy wtórze instrumentu muzycznego zwanego formingą.
Brak dokładnych danych o osobie Homera doprowadził naukowców do wniosku, że poeta
ten nigdy nie istniał, zaś jego dzieło jest połączeniem drobniejszych rapsodii, układanych
przez wÄ™drownych Å›piewaków (aoidów). Po raz pierwszy hipotezÄ™ takÄ… wysunÄ…Å‚ F. Hédelin
D Aubignac w roku 1715; natychmiast poparli go inni uczeni, i w ten sposób powstała tzw.
kwestia Homerowa. Współczesne badania pokazują jednak, że Iliada i Odyseja są utworami
oryginalnymi, charakteryzującymi się spójnością i jednolitością pod względem kompozycji,
języka i stylu. Biorąc pod uwagę przebieg akcji Odyseja jest kontynuacją Iliady.
Oba eposy pozostają niedoścignionymi wzorami poezji epickiej. Ich język, bogaty w me-
tafory i kunsztowne epitety kreśli obraz bardzo żywy i dramatyczny, zaś charaktery głów-
nych bohaterów są niezwykle wyraziste.
2. TÅ‚o historyczne Iliady
Czas przedstawionych w Iliadzie zdarzeń można umieścić między 1400 a 1200 r. p.n.e., a
więc w epoce mykeńskiej.
Tłem historycznym eposu jest wyprawa trojańska, dokonana przez lud Achajów na Ilion
(Troję). Było to miasto frygijskie, położone w Azji Mniejszej między rzekami Skamander i
Simoeis u stóp góry Ida. Tradycja głosi, że to zamożne miasto zostało zdobyte i spalone, a
ludność wzięta do niewoli lub wybita przez Greków (Achajów) w 1184 r. p.n.e. za panowania
króla Priama.
W roku 1870 niemiecki archeolog i podróżnik, Heinrich Schliemann rozpoczął prace wy-
kopaliskowe w Turcji na wzgórzu Hissarlik. Nazwa ta znaczy po turecku forteca i została
nadana z powodu ruin murów wznoszących się w końcowej części grzbietu wzgórza. Prace
wykopaliskowe dowiodły, że Hissarlik kryje liczne ruiny kolejno budowanych miast. Troja
Priama, czyli gród, który istotnie spłonął około 1200 r. p.n.e., znajduje się w warstwie ozna-
czonej VII a. W 1873 r. Schliemann wraz z żoną Zofią, odkryli pod kamienną posadzką naj-
starszej części cytadeli wspaniały skarb, który przyniósł im wielki rozgłos. W skład znalezi-
ska wchodziła złota biżuteria, złote kubki i srebrne wazy. Schliemann prowadził wykopaliska
w Troi aż do 1890 roku, czyli do momentu swej śmierci, odkrywając w tym czasie kolejne
ruiny na wzgórzu Hissarlik.
3. Mity trojańskie
Wojna trojańska, jej przyczyny, przebieg i dalsze losy jej bohaterów, to ostatni wielki cykl
mityczny. Troja według tradycji mitologicznej była potężnym miastem na wybrzeżach Azji
242
Mniejszej. Założyli ją uchodżcy z Krety lub Attyki. Za bezpośredniego założyciela miasta
uznaje się Ilosa, od którego imienia pochodzi druga nazwa Troi Ilion. Wnukiem Ilosa był
Priam, najmłodszy syn Laomedona, który jako jedyny ocalał z masakry rodziny dokonanej
przez Heraklesa. Herakles oddał Priamowi tron i pozwolił odbudować miasto. Jednym z naj-
młodszych synów Priama i Hekuby był Parys. Matce przyśniło się jednak, tuż przed jego uro-
dzeniem, że powiła płonącą pochodnię. Uznano to za zły znak, symbol nieszczęścia zagraża-
jącego miastu za sprawą młodego księcia i postanowiono go zabić. Parys ocalał jednak,
gdyż przygarnął go pasterz mieszkający na stokach góry Ida. Książę wychował się wśród pa-
sterzy i wyrósł na bardzo pięknego, młodego człowieka. Zeus powierzył mu funkcję arbitra w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]